De Europese Commissie wil middels leningen ‘minstens €1000 mrd’ uit de markt halen voor de financiering van een herstelfonds waarmee de economie gereanimeerd kan worden na de coronacrisis. Dat zei voorzitter Ursula von der Leyen donderdagavond na een videotop van de Europese regeringsleiders.
Het voorstel zou de middelen waarover de Commissie kan beschikken verhogen naar 2% van het bruto nationale inkomen van de EU-lidstaten, die garant moeten staan voor de leningen. Dat plafond ligt nu op 1,2%.
Het plan voorziet in een alternatief voor obligaties die door de lidstaten gezamenlijk worden uitgegeven, de zogeheten eurobonds. Onder meer Nederland en Duitsland moeten daar niets van weten, omdat ze dan een hogere rente betalen dan ze nu doen en bang zijn dat ze straks mogelijk moeten opdraaien voor wanbetalingen door anderen.
Hele grote getallen
De Duitse bondskanselier Angela Merkel heeft de afgelopen dagen laten weten minder afwijzend te staan tegenover een voorstel dat in de lijn ligt van waar de Commissie nu mee komt. Maar of dat ook voor Nederland geldt, valt nog te bezien.
Premier Mark Rutte wees na afloop van het overleg op de pot van €540 mrd met Europees geld die al is opgetuigd om de eerste nood te ledigen. ‘Er is nu geen acuut financieel probleem’, zei hij, ‘we hebben nu dus de tijd om de situatie te analyseren en te zien wat nodig is.’
Volgens Rutte gingen er tijdens de videotop iets te makkelijk 'hele grote getallen' - van zeker €1000 mrd tot €1500 mrd en meer - over tafel zonder dat daar een grondige berekening aan ten grondslag ligt. De premier sprak van 'slagen in de lucht en politieke symbolen.'
Hij liet Von der Leyen - met onder meer zijn bondgenoten Zweden, Denemarken en Oostenrijk - beloven dat zij eerst een grondige analyse maakt van de economie, voordat ze het voorstel van het wederopbouwfonds concreter maakt. Wel gaven Rutte en de andere leiders de Commissie groen licht voor de eerste uitwerking ervan.
Giften
Hierbij rijst de vraag hoe Brussel denkt het op de markten te lenen geld door te sluizen naar de getroffen lidstaten. De zwaar getroffen landen Spanje en vooral Italië hebben al een torenhoge staatsschuld en zouden daarom het liefst giften ontvangen uit het herstelfonds van de Commissie. Dat geldt ook voor Frankrijk, Griekenland en Portugal.
Maar Rutte voelt weinig voor schenkingen. De VVD-premier vindt juist dat het Europees herstelfonds met leningen moet werken. Hij en de andere noordelijke leiders wijzen erop dat de reguliere EU-begroting al subsidies - dus giften - verstrekt uit de steunfondsen voor landbouw en arme regio's. Dat vinden ze wel mooi genoeg. Hij wil bovendien voorkomen dat leningen bij het nadere uitwerken 'op een creatieve manier toch giften worden.'
Commissievoorzitter Von der Leyen liet weten ‘een balans’ tussen de noordelijke en de zuidelijke visie te zoeken. ‘Er bestaat hierover een verscheidenheid aan meningen. Aan beide opties zitten voors en tegens’, zei ze.
Solidariteit
De discussie over de hoeveelheid Europees geld voor herstel van de economieën van de lidstaten, zorgt al weken voor grote schisma’s tussen de lidstaten. Nederland krijgt daarbij het verwijt te weinig solidariteit te tonen met de zo zwaar getroffen landen in het zuiden van Europa. Vooral het feit dat minister van Financiën Wopke Hoekstra enkele weken terug vroeg om een onderzoek naar de vraag waarom de Italianen hun financiën niet op orde hebben om zichzelf te bedruipen in de coronacrisis, zette de verhoudingen op scherp.
Rutte kwam donderdagavond nog een keer op terug op de kwestie. ‘Natuurlijk is er solidariteit met landen die zwaar getroffen zijn’, zei hij, ‘maar daar hoort wel bij dat je vraagt hoe ze ervoor zorgen dat ze er de volgende keer sterker voor staan.’
Nieuwe Europese begroting
Het plan van de Commissie voor het wederopbouwfonds moet onderdeel worden van de nieuwe meerjarenbegroting van de EU die vanaf 2021 loopt. Die begroting, waarover nog lang geen overeenstemming is, beslaat een periode van zeven jaar. Maar de periode waarover de Commissie het eigen middelen-plafond wil verhogen zou volgens Von der Leyen slechts 'twee tot drie jaar' hoeven te belopen. Dit omdat de betalingen uit het herstelfonds vooral de komende jaren zullen plaats moeten vinden.
Ze voorziet in mei met een uitgewerkt plan te kunnen komen. Daarna zal moeten blijken of de lidstaten ermee akkoord gaan. De wijze waarop de Commissie het herstelfonds wil financieren, is overigens niet nieuw.
In de eurocrisis heeft de vorige Commissie ook het zogeheten 'Junckerfonds' opgetuigd met door de lidstaten gegarandeerde leningen. Dit fonds was bedoeld om investeringen los te trekken voor de toen eveneens ineengeklapte economie. Ook onder meer Sure, een nieuwe Europese regeling voor deeltijd-WW ter waarde van €100 mrd, wordt op die manier bekostigd.
(Bron FD.nl)